Viêm Họng Là Gì? Dấu Hiệu, Nguyên Nhân Và Cách Điều Trị

Viêm họng là gì?

Viêm họng là tình trạng sưng viêm ở niêm mạc họng, gây ra các triệu chứng như khô, ngứa, đau rát ở cổ họng và thường kèm theo ho hoặc sốt. Bệnh lý này xảy ra khi niêm mạc cổ họng bị kích thích hoặc nhiễm trùng do virus, vi khuẩn hoặc các yếu tố môi trường.

Tình trạng viêm họng có thể gặp ở mọi lứa tuổi và phổ biến ở cả trẻ em lẫn người trưởng thành, đặc biệt là những người sống trong môi trường có độ ẩm thấp hoặc ô nhiễm không khí.

Có 3 loại viêm họng phổ biến:

• Viêm họng cấp tính: Đây là dạng viêm họng phổ biến nhất, thường do nhiễm virus và kéo dài từ 1 – 2 tuần. Nếu được điều trị kịp thời, bệnh sẽ khỏi nhanh chóng mà không để lại di chứng.
• Viêm họng mạn tính: Tình trạng này là khi viêm họng kéo dài, liên tục tái phát và có thể theo suốt cuộc đời. Viêm họng mạn tính được chia thành nhiều thể khác nhau như viêm họng sung huyết, viêm họng quá phát hoặc viêm họng teo.
• Viêm họng hạt: Là một dạng viêm họng dạng mạn tính, trong đó các mô lympho ở thành sau họng bị tăng sinh và tạo thành các hạt to, làm mất chức năng miễn dịch của chúng.

Dấu hiệu nhận biết

Một số dấu hiệu nhận biết bệnh viêm họng đó là:

• Cảm thấy đau rát ở vùng cổ họng, cơn đau thường rõ rệt hơn khi nuốt, kể cả khi nuốt nước bọt.
• Viêm họng thường khiến cổ họng bị kích thích, dẫn đến ho khan hoặc ho có đờm. Ban đầu, đờm thường trong và ít, nhưng nếu bệnh kéo dài, dịch tiết sẽ đặc hơn và có màu sẫm.
• Khi viêm họng tiến triển, cơ thể có thể phản ứng lại bằng cách sốt nhẹ, kèm theo cảm giác mệt mỏi và uể oải.
• Vi khuẩn hoặc virus gây viêm họng có thể khiến các hạch bạch huyết ở vùng cổ sưng lên, tạo ra cảm giác đau nhức khi chạm vào.
• Vùng họng bị viêm nhiễm thường trở nên rất nhạy cảm, gây ra cảm giác khó chịu, buồn nôn, nhất là khi thức ăn hoặc dịch tiết đọng lại trong cổ họng.
• Trong những trường hợp viêm họng kéo dài, triệu chứng có thể lan rộng và ảnh hưởng đến tai, gây ra cảm giác ù tai hoặc nhức tai.
• Người bị viêm họng gây dịch tiết từ cổ họng. Lúc đầu, dịch tiết thường trong suốt và ít, nhưng khi bệnh kéo dài, dịch trở nên đặc hơn và có màu vàng hoặc xanh, báo hiệu sự xuất hiện của vi khuẩn.

Nguyên nhân gây viêm họng

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng viêm họng, từ nhiễm khuẩn, nhiễm virus đến các yếu tố môi trường và bệnh lý liên quan:

• Virus: Virus thường đến từ những bệnh lý phổ biến như cảm lạnh, cảm cúm, sởi hoặc thủy đậu. Khi cơ thể bị tấn công bởi các virus này, niêm mạc họng bị viêm, dẫn đến tình trạng sưng tấy và đau rát.
• Vi khuẩn: Vi khuẩn, đặc biệt là liên cầu khuẩn nhóm A có thể gây ra viêm họng hạt hoặc viêm amidan, khiến cổ họng sưng đau và thường đi kèm với các triệu chứng như sốt và đau đầu.
• Dị ứng: Khi hệ miễn dịch phản ứng với phấn hoa, bụi mịn, lông thú hoặc mạt nhà, cơ thể sẽ tiết ra các chất hóa học gây viêm nhiễm ở vùng mũi họng.
• Không khí khô và lạnh: Thời tiết lạnh và khô, đặc biệt vào mùa đông, là điều kiện thuận lợi cho viêm họng phát triển. Khi không khí quá khô, niêm mạc họng dễ bị kích ứng, gây khô rát và ngứa.
• Chất kích thích: Các chất độc hại trong thuốc lá hoặc ô nhiễm không khí có thể làm tổn thương niêm mạc họng, khiến cơ thể dễ bị viêm nhiễm hơn.
• Tác động cơ học: Những hành động như la hét, nói to hoặc hát trong thời gian dài có thể gây căng cơ vùng cổ họng, làm tổn thương niêm mạc họng. Từ đó, các vết tổn thương này dễ dẫn đến viêm nhiễm nếu không được chăm sóc kịp thời.
• Trào ngược dạ dày thực quản: Đây là một tình trạng mà axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản, gây tổn thương niêm mạc. Việc axit này tiếp xúc với vùng họng thường xuyên sẽ dẫn đến tình trạng viêm loét và đau rát họng.
• Suy giảm hệ miễn dịch: Người có hệ miễn dịch yếu, như những người mắc bệnh HIV, dễ bị nhiễm trùng hơn, trong đó có viêm họng.
• Khối u vùng họng: Khi khối u phát triển, nó gây ra sự cọ xát và viêm nhiễm ở niêm mạc họng, gây ra các triệu chứng đau rát kéo dài mà không cải thiện.

Viêm họng có nguy hiểm không?

Nếu viêm họng không được phát hiện sớm và có biện pháp điều trị đúng, bạn có thể gặp một số biến chứng sau:

• Trong trường hợp viêm họng do liên cầu khuẩn gây ra, bệnh nhân có nguy cơ cao bị nhiễm khuẩn huyết, dẫn đến các bệnh lý nghiêm trọng như viêm tim, viêm thận. Đây là những tình trạng nguy hiểm, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng nếu không được can thiệp kịp thời.
• Viêm họng kéo dài cũng có thể gây ra nhiều biến chứng liên quan đến các bộ phận khác trong hệ hô hấp. Các bệnh như viêm xoang, viêm tai giữa, viêm phế quản hay thậm chí là viêm phổi có thể xuất hiện nếu không điều trị dứt điểm. Điều này không chỉ gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày mà còn làm suy yếu hệ miễn dịch của cơ thể, khiến người bệnh dễ mắc các bệnh lý khác.

Nếu các triệu chứng kéo dài hơn một tuần, hoặc xuất hiện các dấu hiệu nghiêm trọng như khó thở, đau họng kéo dài, hoặc có mủ trong họng, người bệnh cần đi khám bác sĩ ngay.

Biện pháp chẩn đoán

Để chẩn đoán viêm họng, bác sĩ sẽ kết hợp nhiều phương pháp tùy từng tình trạng của bệnh nhân:

Khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ thăm khám tổng quát vùng tai, mũi, họng để đánh giá tình trạng viêm nhiễm. Bên cạnh đó, vùng cổ cũng được kiểm tra nhằm phát hiện bất kỳ hạch viêm nào có thể xuất hiện khi bị viêm họng. Việc khám lâm sàng giúp bác sĩ nhận biết các triệu chứng ban đầu và định hướng các bước chẩn đoán tiếp theo.

Nội soi tai mũi họng

Nội soi tai mũi họng là phương pháp hiện đại được sử dụng để kiểm tra sâu hơn các vùng bên trong họng, tai và mũi. Bác sĩ sử dụng ống nội soi có gắn camera và kính chuyên dụng để quan sát lớp niêm mạc và các tổn thương bên trong. Kỹ thuật nội soi có thể thực hiện qua đường mũi hoặc tai, tùy thuộc vào khu vực cần kiểm tra.

Hình ảnh từ nội soi sẽ được phóng to trên màn hình giúp bác sĩ dễ dàng quan sát và đánh giá tình trạng viêm họng, cũng như các bệnh lý liên quan như viêm amidan, viêm xoang, hoặc ung thư vòm họng.

Xét nghiệm cấy dịch họng

Bác sĩ sẽ sử dụng một que bông vô trùng để lấy mẫu dịch từ vùng họng bị viêm. Mẫu dịch này sau đó được gửi đến phòng xét nghiệm để kiểm tra sự hiện diện của vi khuẩn hoặc virus gây viêm họng. Phương pháp này giúp xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh, từ đó đưa ra hướng điều trị thích hợp. Kết quả cấy dịch họng thường có sau 24 – 48 giờ, tuy nhiên trong một số trường hợp, các phòng xét nghiệm hiện đại có thể cung cấp kết quả nhanh hơn.

Cách điều trị viêm họng

Tùy theo nguyên nhân và mức độ bệnh, người bị viêm họng có thể lựa chọn nhiều phương pháp điều trị:

Điều trị viêm họng bằng nguyên liệu tự nhiên:

• Súc miệng với nước muối: Nước muối giúp kháng khuẩn, giảm đau rát cổ họng. Vì thế bạn nên súc miệng 2 – 3 lần mỗi ngày để đạt hiệu quả.
• Uống trà mật ong: Trà ấm kết hợp mật ong và chanh giúp làm dịu cổ họng, kháng khuẩn và tăng sức đề kháng.
• Sử dụng nghệ: Pha bột nghệ với nước ấm và muối giúp giảm viêm họng nhờ đặc tính kháng viêm và kháng khuẩn.
• Gừng và mật ong: Gừng tươi và mật ong pha với sữa nóng giúp giảm ho, làm dịu cổ họng và tăng cường hệ miễn dịch.

Điều trị bằng thuốc:

• Thuốc hạ sốt và giảm đau: Những loại thuốc này thường được sử dụng để giảm đau và hạ sốt do viêm họng gây ra.
• Thuốc kháng viêm NSAID: Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) như Diclofenac và Ibuprofen được sử dụng để giảm viêm, sưng và đau ở vòm họng.
• Thuốc kháng viêm Corticosteroid: Trong trường hợp viêm họng nặng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng viêm Corticosteroid như Dexamethasone hoặc Prednisolone để kiểm soát tình trạng viêm nhiễm nghiêm trọng.
• Thuốc súc họng: Thuốc súc họng chứa các thành phần như NaCl, kẽm sulfat và menthol giúp làm sạch vùng họng và tiêu diệt vi khuẩn.
• Thuốc long đờm: Những loại thuốc như N-Acetylcystein và Ambroxol giúp thay đổi cấu trúc đờm, làm đờm ít đặc và dễ tống ra ngoài hơn, hỗ trợ tốt cho quá trình điều trị viêm họng có đờm.
• Men chống viêm: Men chống viêm như Alphachymotrypsin và Serratiopeptidase có tác dụng giảm phù nề, tan đờm, và giảm sự xung huyết tại vùng niêm mạc họng bị viêm.

Lưu ý phòng ngừa viêm họng

Để phòng ngừa bệnh viêm họng, bạn cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Hạn chế dùng chung các vật dụng cá nhân như ly uống nước, khăn tắm, hay khăn mặt để tránh bị nhiễm virus hoặc vi khuẩn.
• Khi ở gần người bệnh, hãy đeo khẩu trang và tránh tiếp xúc với dịch tiết như nước bọt hay dịch mũi để giảm nguy cơ lây nhiễm.
• Sử dụng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn sau khi hắt hơi, ho hoặc trước khi ăn giúp loại bỏ vi khuẩn, virus có thể gây bệnh.
• Bạn cần tuyệt đối tránh sử dụng thuốc lá, rượu bia và các chất kích thích, nhất là khi đang mắc viêm họng.
• Tránh các loại thức ăn cay, nóng và nhiều dầu mỡ vì chúng có thể gây kích ứng cổ họng.
• Ưu tiên ăn những món ăn giàu dinh dưỡng và dễ tiêu hóa như cháo, súp, rau xanh và trái cây.
• Súc miệng bằng nước muối hàng ngày giúp làm sạch và sát khuẩn vùng họng.
• Tập thể dục thường xuyên, nghỉ ngơi đầy đủ sẽ giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh.

Viêm họng tuy là bệnh lý phổ biến nhưng nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng. Để phòng ngừa và điều trị viêm họng hiệu quả, việc giữ gìn vệ sinh cá nhân, bảo vệ đường hô hấp và sử dụng thuốc đúng cách là rất quan trọng. Hãy theo dõi sức khỏe thường xuyên và tham khảo ý kiến bác sĩ khi có triệu chứng viêm họng để đảm bảo an toàn cho cơ thể.