Viêm Xoang Là Gì? Phân Loại, Triệu Chứng Và Phương Pháp Trị Bệnh

Viêm xoang là một trong những bệnh lý hô hấp phổ biến, gây ra nhiều khó chịu cho người mắc phải như nghẹt mũi, đau đầu và chảy dịch mũi. Nếu không được điều trị đúng cách, bệnh có thể trở nên nghiêm trọng và kéo dài. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ cung cấp cho bạn đọc về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị viêm xoang hiệu quả, giúp bạn có thêm kiến thức để phòng ngừa và điều trị bệnh tốt hơn.

Viêm xoang là gì?

Viêm xoang là một tình trạng viêm nhiễm xảy ra tại các xoang cạnh mũi, bao gồm xoang trán, xoang sàng, xoang bướm và xoang hàm trên. Nguyên nhân gây ra có thể do vi rút, vi khuẩn, nấm hoặc phản ứng dị ứng. Xoang vốn là các hốc rỗng chứa không khí nằm phía sau trán và xương gò má, được lót bởi lớp niêm mạc mềm. Khi bị viêm, dịch nhầy hoặc chất lỏng tích tụ bên trong, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và có thể dẫn đến nhiễm trùng.

Phân loại viêm xoang

Viêm xoang được chia thành nhiều loại khác nhau dựa trên thời gian diễn ra và nguyên nhân gây bệnh, cụ thể như sau:

Theo mức độ bệnh:

• Viêm xoang cấp tính: Thường xảy ra sau nhiễm trùng hô hấp, kéo dài từ 1-4 tuần với các triệu chứng giống cảm lạnh như đau đầu, nghẹt mũi, sốt và đau quanh mắt, mũi.
• Viêm xoang bán cấp: Triệu chứng kéo dài 4-12 tuần, là giai đoạn chuyển tiếp giữa viêm xoang cấp và mạn tính.
• Viêm xoang mạn tính: Kéo dài trên 12 tuần, thường do nhiễm trùng, polyp mũi hoặc dị ứng. Triệu chứng của mạn tính sẽ tương tự viêm xoang cấp nhưng dai dẳng hơn.
• Viêm xoang tái phát: Bệnh tái đi tái lại nhiều lần trong năm, thường gặp ở người có dị ứng hoặc hen suyễn.

Theo vị trí viêm:

• Viêm xoang hàm trên: Xảy ra ở xoang sau xương gò má, gây đau nhức mặt, sưng quanh mắt và có thể gây đau đầu.
• Viêm xoang sàng: Xoang sàng nằm sâu trong hốc mũi, khi bị viêm thường gây đau vùng gáy, chảy dịch mủ và ho kéo dài.
• Viêm xoang trán: Viêm xoang trán gây đau nhức ở vùng trán, lan rộng ra thái dương và có thể ảnh hưởng đến vùng hốc mắt.
• Viêm xoang bướm: Viêm xoang bướm thường biểu hiện sốt cao, nhức đầu, đau gáy và lan nhanh ra hai bên mắt, gây nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời.
• Viêm đa xoang: Xảy ra khi nhiều xoang bị viêm cùng lúc, thường do nhiễm khuẩn từ một xoang lan sang các xoang khác hoặc do dị ứng, cấu trúc xoang bất thường.

Nguyên nhân gây viêm xoang

Viêm xoang có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, dưới đây là các yếu tố phổ biến dẫn đến tình trạng này:

• Nhiễm trùng: Vi khuẩn, virus hoặc nấm xâm nhập vào xoang qua đường hô hấp, gây viêm và làm tắc nghẽn dịch nhầy, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và gây nhiễm trùng.
• Dị ứng: Các phản ứng dị ứng với phấn hoa, bụi bẩn, lông thú hoặc hóa chất có thể gây sưng niêm mạc xoang, dẫn đến tắc nghẽn và viêm.
• Polyp mũi: Sự hình thành của các khối u mềm trong xoang hoặc mũi làm cản trở dòng chảy của dịch nhầy, dẫn đến viêm và nhiễm trùng.
• Lệch vách ngăn mũi: Khi vách ngăn mũi bị lệch, không khí và dịch nhầy không lưu thông tốt, dễ dẫn đến tình trạng viêm nhiễm.
• Yếu tố môi trường: Ô nhiễm không khí, khói bụi, hóa chất hoặc các chất kích thích hô hấp khác cũng có thể làm viêm niêm mạc xoang.
• Suy giảm miễn dịch: Hệ miễn dịch yếu không đủ khả năng chống lại vi khuẩn, virus, khiến xoang dễ bị viêm nhiễm.
• Thói quen xấu: Hút thuốc lá hoặc tiếp xúc với khói thuốc thường xuyên gây tổn thương niêm mạc xoang, làm tăng nguy cơ viêm xoang.
• Thay đổi thời tiết: Sự thay đổi đột ngột của nhiệt độ và độ ẩm có thể khiến niêm mạc xoang bị kích thích, gây tắc nghẽn và viêm.

Triệu chứng bệnh viêm xoang

Viêm xoang có nhiều biểu hiện khác nhau tùy thuộc vào mức độ và loại viêm xoang mà người bệnh mắc phải, dưới đây là những triệu chứng phổ biến nhất:

• Đau nhức vùng mặt: Người bệnh có cảm giác đau ở các vị trí tương ứng với xoang bị viêm, như trán, gò má, quanh mắt hoặc sau gáy.
• Nghẹt mũi: Một trong những triệu chứng điển hình là mũi bị nghẹt do viêm nhiễm và sự tích tụ của dịch nhầy.
• Chảy nước mũi: Người bệnh thường chảy nước mũi màu vàng hoặc xanh, đôi khi có lẫn mủ, dịch này có thể chảy xuống họng gây cảm giác khó chịu.
• Giảm khứu giác: Viêm xoang thường làm giảm khả năng ngửi mùi, thậm chí mất khứu giác hoàn toàn ở một số trường hợp nặng.
• Đau đầu: Cơn đau có thể xuất hiện ở vùng trán, thái dương hoặc sau gáy, đặc biệt khi cúi người xuống hoặc vận động mạnh.
• Ho và đau họng: Dịch nhầy chảy xuống họng khiến người bệnh bị ho kéo dài, đặc biệt ho nhiều vào ban đêm, có thể kèm theo đau họng.
• Hơi thở có mùi: Viêm xoang làm dịch nhầy tích tụ trong mũi và họng, gây ra mùi hôi khó chịu.
• Sốt: Viêm xoang cấp tính có thể gây sốt nhẹ đến cao, đặc biệt khi tình trạng viêm nhiễm lan rộng.
• Mệt mỏi: Cơ thể cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng do đau nhức, khó thở và giấc ngủ không đảm bảo.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn thấy mình có biểu hiện bị viêm xoang ở mức độ nặng, hãy nhanh chóng đến các cơ sở y tế uy tín, đặc biệt trong các trường hợp sau:

• Triệu chứng kéo dài: Nghẹt mũi, chảy dịch mũi, đau nhức vùng mặt hoặc giảm khứu giác không giảm sau hơn 10 ngày hoặc không có cải thiện sau khi tự điều trị tại nhà.
• Triệu chứng nặng: Đau vùng mặt, trán hoặc thái dương, hay đau đầu mạnh không thuyên giảm dù đã dùng thuốc giảm đau thông thường.
• Sốt cao: Khi sốt vượt quá 38 độ C và đi kèm các triệu chứng viêm xoang khác.
• Rối loạn thị giác: Xuất hiện các triệu chứng như nhìn mờ, nhìn đôi hoặc mắt bị sưng. Đây có thể là dấu hiệu cho thấy viêm xoang đã lan tới mắt và cần điều trị khẩn cấp.
• Triệu chứng bất thường: Chảy máu cam liên tục, khó thở, đau tai, sưng mặt hoặc các dấu hiệu khác gây lo ngại cần được bác sĩ kiểm tra ngay.

Điều trị viêm xoang

Sau đây là một số phương pháp điển hình trong việc chữa trị viêm xoang hiệu quả:

Châm cứu chữa viêm xoang

Các huyệt đạo quan trọng trong điều trị viêm xoang bằng châm cứu

Khi điều trị viêm xoang bằng châm cứu, một số huyệt đạo thường được tác động bao gồm:

• Huyệt Nghinh hương (LI20): Nằm tại giao điểm giữa rãnh mũi và đường ngang miệng, huyệt này có tác dụng thông mũi, giảm viêm xoang và các vấn đề liên quan đến mũi.
• Huyệt Hợp cốc (LI4): Tọa lạc giữa xương bàn tay ngón trỏ, huyệt này có khả năng giảm đau đầu, đau răng và tê tay.
• Huyệt Khúc trì (LI11): Nằm tại nếp gấp khuỷu tay, huyệt này giúp giải độc, khu phong và trị các triệu chứng như cảm cúm, dị ứng.
• Huyệt Dương bạch (GB14): Nằm trên chân mày khoảng 1 thốn, huyệt này trị đau nhức đầu và các bệnh về mắt.
• Huyệt Tứ bạch (ST2): Vị trí dưới mí mắt 1 thốn, huyệt này hỗ trợ điều trị liệt mặt và đau đầu.
• A thị huyệt: Xác định thông qua điểm đau trên cơ thể, đây là huyệt quan trọng giúp giảm đau tức thời.
• Huyệt Thượng tinh (MĐ 23): Nằm giữa huyệt Bá hội và Ấn đường, có tác dụng chữa chảy nước mũi, đau đầu và chảy máu cam.
• Huyệt Quyền liêu (SI18): Vị trí dưới gò má, huyệt này giúp điều trị liệt mặt, đau trán và đau nhức vùng mũi.

Tây Y chữa viêm xoang

Một số loại thuốc được liệt kê bên dưới đây có thể giúp người bệnh giảm bớt các triệu chứng của viêm xoang nặng:

• Thuốc kháng sinh: Amoxicillin, Clarithromycin, Amoxicillin – Clavulanate, trimethoprim, Sulfamethoxazole, Penicillin…
• Các loại thuốc làm giảm triệu chứng: Thuốc chống viêm chứa Corticosteroids, Mometasone, thuốc xịt mũi budesonide, …
• Thuốc co mạch và các loại thuốc giảm đau không cần kê đơn (OTC) giúp làm giảm triệu chứng nghẹt mũi.
• Thuốc thông mũi và guaifenesin (chất làm loãng đờm) hỗ trợ thông thoáng đường hô hấp và loại bỏ chất nhầy.
• Thuốc giảm đau và hạ sốt như acetaminophen, aspirin và ibuprofen giúp giảm đau và hạ nhiệt khi bị sốt.

Thuốc Tây y có khả năng điều trị bệnh hiệu quả, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng. Do đó, bệnh nhân cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và không tự ý dùng thuốc để đảm bảo an toàn.

Phẫu thuật

Đối với trường hợp nặng sẽ được bác sĩ chỉ định phẫu thuật, bao gồm:

• Khi các phương pháp điều trị bằng thuốc không mang lại hiệu quả và tình trạng viêm xoang kéo dài, trở thành mãn tính trong nhiều năm.
• Viêm xoang đã gây ra các biến chứng nghiêm trọng như viêm ở ổ mắt hoặc ảnh hưởng đến dây thần kinh thị giác.
• Có các vấn đề về cấu trúc giải phẫu vùng mũi, như lệch vách ngăn hoặc polyp lớn, cần phẫu thuật để loại bỏ nguyên nhân gây bệnh.

Phòng ngừa viêm xoang

Để giảm nguy cơ mắc viêm xoang và duy trì sức khỏe đường hô hấp, bạn có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa sau:

• Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng để ngăn ngừa vi khuẩn và virus lây lan qua đường hô hấp.
• Người bệnh nên hạn chế tiếp xúc với hóa chất, bụi bẩn, phấn hoa,… Đeo khẩu trang khi ra ngoài, đặc biệt ở những khu vực có không khí ô nhiễm.
• Sử dụng máy tạo độ ẩm trong nhà để giữ độ ẩm không khí, giúp niêm mạc xoang không bị khô, giảm nguy cơ viêm nhiễm.
• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, đầy đủ vitamin và khoáng chất, uống đủ nước và nghỉ ngơi hợp lý để tăng cường hệ miễn dịch.
• Hạn chế hoặc từ bỏ thói quen hút thuốc và tránh hít phải khói thuốc thụ động, vì khói thuốc làm tổn thương niêm mạc mũi và xoang, dẫn đến viêm xoang.
• Nếu bị cảm lạnh hoặc cúm, bạn cần điều trị kịp thời và dứt điểm để tránh biến chứng dẫn đến viêm xoang.
• Rửa mũi bằng nước muối sinh lý thường xuyên để làm sạch dịch nhầy, bụi bẩn và các tác nhân gây dị ứng trong khoang mũi.
• Nếu bạn có tiền sử dị ứng, hãy dùng thuốc hoặc biện pháp phù hợp để kiểm soát các triệu chứng, tránh viêm xoang do phản ứng dị ứng.

Viêm xoang là một bệnh lý phổ biến, đặc biệt tại các quốc gia có khí hậu nhiệt đới gió mùa như Việt Nam. Khi mắc viêm xoang cấp tính, cần được thăm khám và tư vấn điều trị kịp thời từ các bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng để tránh nguy cơ bệnh tiến triển thành viêm xoang mạn tính, gây khó khăn trong điều trị sau này.