Vảy Nến: Nguyên Nhân, Cách Điều Trị Và Chăm Sóc Da Tại Nhà

Vảy nến là một bệnh da liễu mãn tính, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới. Với các triệu chứng như mảng da đỏ, viêm và bong tróc, vảy nến không chỉ gây khó chịu về thể chất mà còn ảnh hưởng đến tâm lý và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Trong bài viết này hãy cùng tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị tình trạng này một cách hiệu quả. 

Vảy nến là gì?

Vảy nến là một bệnh da liễu mãn tính, trong đó các tế bào da phát triển quá nhanh, gây ra tình trạng da đỏ, viêm, ngứa, đau và bong tróc thành từng mảng dày màu trắng. Đây là một bệnh tự miễn, có thể ảnh hưởng đến nhiều khu vực trên cơ thể và thường gây ngứa, khó chịu.

Các dạng vảy nến thường gặp

Dưới đây là các dạng vảy nến thường gặp:

• Vảy nến thể mảng: Phổ biến nhất, chiếm khoảng 80-90% các trường hợp vảy nến. Các mảng da đỏ, dày, có vảy bạc hoặc trắng, thường xuất hiện ở khuỷu tay, đầu gối, da đầu và lưng.
• Vảy nến thể giọt: Gây ra các nốt đỏ nhỏ hình giọt nước trên da, thường ảnh hưởng đến trẻ em và thanh thiếu niên. Thường xuất hiện sau một nhiễm trùng đường hô hấp như viêm họng.
• Vảy nến thể mủ: Gây ra các nốt mủ nhỏ màu trắng, bao quanh bởi da đỏ. Thường xuất hiện trên bàn tay, bàn chân nhưng cũng có thể lan ra toàn cơ thể.
• Vảy nến thể đảo ngược: Gây ra các mảng da đỏ, mịn, không có vảy, thường ở vùng nếp gấp da như dưới cánh tay, bẹn, hoặc dưới ngực. Vùng da dễ bị kích ứng và viêm do mồ hôi và ma sát.
• Vảy nến thể khớp: Kết hợp giữa vảy nến và viêm khớp, gây sưng, đau và cứng khớp. Có thể ảnh hưởng đến bất kỳ khớp nào, nhưng phổ biến nhất là ở ngón tay, ngón chân.
• Vảy nến thể đỏ da toàn thân: Hiếm gặp nhưng rất nghiêm trọng, ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể với da đỏ, bong tróc, cảm giác nóng rát.

Dấu hiệu nhận biết

Các triệu chứng phổ biến của vảy nến bao gồm:

• Mảng da đỏ: Da xuất hiện các mảng đỏ, viêm, được phủ bởi lớp vảy trắng hoặc bạc.
• Da khô, nứt nẻ: Da có thể trở nên khô và nứt nẻ, đôi khi chảy máu.
• Ngứa và đau: Vùng da bị vảy nến thường ngứa ngáy và có cảm giác đau rát.
• Móng tay dày, biến dạng: Ở một số người, vảy nến có thể ảnh hưởng đến móng tay, làm móng dày, rỗ hoặc biến dạng.
• Khớp sưng, đau: Trong trường hợp nặng, vảy nến có thể liên quan đến viêm khớp vảy nến, gây đau và sưng khớp.

Nguyên nhân gây bệnh

Nguyên nhân gây bệnh vảy nến chưa được xác định rõ ràng, nhưng thường liên quan đến các yếu tố sau:

Hệ miễn dịch bất thường:

Vảy nến là bệnh tự miễn, trong đó hệ thống miễn dịch tấn công nhầm vào các tế bào da, khiến da sản xuất quá nhanh. Tế bào da mới hình thành nhanh chóng và tích tụ trên bề mặt da, tạo thành mảng dày có vảy.

Yếu tố di truyền:

Vảy nến có yếu tố di truyền, nghĩa là nếu trong gia đình có người mắc bệnh vảy nến, nguy cơ bạn bị bệnh sẽ cao hơn. Ước tính có khoảng 10-30% người bị vảy nến có người thân mắc bệnh này.

Các yếu tố kích hoạt:

• Căng thẳng: Căng thẳng về tinh thần có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng vảy nến.
• Nhiễm trùng: Các nhiễm trùng như viêm họng do liên cầu khuẩn hoặc nhiễm trùng da có thể kích hoạt vảy nến.
• Thời tiết: Thời tiết lạnh, khô dễ làm bùng phát bệnh.
• Tổn thương da: Vết cắt, vết thương, vết cháy nắng hoặc côn trùng cắn có thể làm bệnh vảy nến xuất hiện.
• Một số loại thuốc: Một số thuốc như thuốc chống sốt rét, thuốc chẹn beta, lithium có thể làm nặng thêm tình trạng bệnh.
• Rượu và hút thuốc lá: Sử dụng rượu và thuốc lá có thể làm gia tăng nguy cơ phát triển và trầm trọng thêm bệnh.

Vảy nến có nguy hiểm không?

Vảy nến thường không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Tùy vào mức độ và dạng vảy nến, bệnh có thể có những biến chứng và ảnh hưởng sau:

Ảnh hưởng đến cuộc sống:

• Tâm lý: Vảy nến có thể gây ra sự tự ti, xấu hổ, lo lắng và trầm cảm do những thay đổi về ngoại hình.
• Mất ngủ: Ngứa ngáy và khó chịu có thể khiến người bệnh khó ngủ, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.
• Hạn chế hoạt động: Đau đớn và khó chịu có thể khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động hàng ngày.
• Mối quan hệ xã hội: Sự kỳ thị và hiểu lầm về bệnh có thể ảnh hưởng đến các mối quan hệ xã hội của người bệnh.

Biến chứng có thể xảy ra:

• Viêm khớp vảy nến: Khoảng 30% người bị vảy nến phát triển viêm khớp vảy nến, gây đau, sưng và cứng khớp, ảnh hưởng đến khả năng vận động.
• Bệnh tim mạch: Vảy nến làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như cao huyết áp, bệnh động mạch vành, đột quỵ.
• Các vấn đề về mắt: Vảy nến có thể ảnh hưởng đến mắt, gây viêm kết mạc, viêm màng bồ đào hoặc khô mắt.
• Bệnh lý khác: Vảy nến cũng liên quan đến tăng nguy cơ mắc các bệnh khác như bệnh Crohn, béo phì, tiểu đường type 2 và trầm cảm.

Khi nào cần đến gặp bác sĩ?

Người bị vảy nến nên đến gặp bác sĩ trong các trường hợp sau:

• Triệu chứng không được kiểm soát: Các mảng da đỏ, dày và vảy xuất hiện nhiều, lan rộng ra các vùng da lớn trên cơ thể và không thuyên giảm sau khi tự điều trị tại nhà.
• Gây đau đớn hoặc khó chịu: Nếu cơn đau, ngứa ngáy hoặc cảm giác khó chịu ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hàng ngày và giấc ngủ.
• Biến chứng viêm khớp: Khi có dấu hiệu đau, sưng, cứng khớp, khó vận động, đặc biệt là vào buổi sáng. Đây là biểu hiện của viêm khớp vảy nến, cần được điều trị sớm để tránh tổn thương khớp.
• Dấu hiệu nhiễm trùng: Nếu vùng da bị vảy nến có dấu hiệu nhiễm trùng, bao gồm sưng, đau, đỏ nhiều hơn, tiết dịch hoặc có mủ.
• Các phương pháp điều trị không hiệu quả: Khi đã thử các phương pháp điều trị thông thường nhưng triệu chứng không thuyên giảm, người bệnh cần đến bệnh viện để được điều trị chuyên sâu hơn.
• Tâm lý bị ảnh hưởng: Nếu vảy nến gây ảnh hưởng lớn đến tâm lý, như lo lắng, trầm cảm,… cần gặp bác sĩ để được hỗ trợ cả về điều trị bệnh và tinh thần.
• Triệu chứng lan rộng hoặc xuất hiện đột ngột: Nếu bệnh vảy nến lan nhanh hoặc xuất hiện đột ngột, đặc biệt là sau khi sử dụng thuốc mới thì cần can thiệp y tế khẩn cấp.

Phương pháp chẩn đoán

Chẩn đoán bệnh vảy nến thường dựa trên việc thăm khám lâm sàng và một số phương pháp hỗ trợ. Dưới đây là các phương pháp chính để chẩn đoán vảy nến:

Khám lâm sàng:

Bác sĩ da liễu sẽ kiểm tra kỹ lưỡng các tổn thương trên da, móng tay, móng chân và da đầu để tìm kiếm các dấu hiệu đặc trưng của vảy nến.

Tiền sử bệnh:

Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh của bạn và gia đình, đặc biệt là các bệnh lý về da, viêm khớp, các yếu tố nguy cơ khác như stress, nhiễm trùng, sử dụng thuốc.

Sinh thiết da:

Bác sĩ sử dụng một mẫu nhỏ da của người bệnh để kiểm tra dưới kính hiển vi nhằm xác định chính xác bệnh.

Xét nghiệm máu:

Xét nghiệm máu ít được dùng để chẩn đoán vảy nến. Nhưng sẽ được chỉ định để đánh giá mức độ viêm nhiễm trong cơ thể hoặc kiểm tra các bệnh lý liên quan như viêm khớp vảy nến.

Chẩn đoán phân biệt:

Bác sĩ yêu cầu thực hiện một số phương pháp chẩn đoán khác để loại trừ các bệnh khác như viêm da tiết bã, viêm da cơ địa, lupus,… Điều này giúp đảm bảo chẩn đoán chính xác và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Điều trị vảy nến

Không có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn vảy nến, người bệnh chỉ có thể kiểm soát triệu chứng, giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của các đợt bùng phát của bệnh.

Thuốc bôi ngoài da:

• Corticosteroid: Giảm viêm và ngứa, thường dùng cho các trường hợp nhẹ đến trung bình.
• Chất tương tự vitamin D: Làm chậm sự tăng trưởng của tế bào da, thường kết hợp với corticosteroid.
• Anthralin: Làm chậm sự tăng trưởng của tế bào da, thường dùng cho vảy nến mảng dai dẳng.
• Retinoid: Giảm viêm và bong tróc da, có thể gây kích ứng da.
• Thuốc ức chế calcineurin: Giảm viêm và ngứa, thường dùng cho vùng da mặt và nếp gấp.
• Dầu dưỡng ẩm: Giúp làm mềm da, giảm khô và ngứa.

Quang trị liệu:

• Tia cực tím B băng hẹp (NB-UVB): Tiếp xúc với ánh sáng tia cực tím có kiểm soát để làm chậm sự tăng trưởng của tế bào da.
• PUVA: Kết hợp thuốc psoralen với tia UVA để điều trị vảy nến nặng hoặc kháng trị.
• Excimer laser: Sử dụng tia laser để điều trị các vùng da nhỏ bị tổn thương.

Thuốc uống hoặc tiêm:

• Retinoid toàn thân: Dùng cho vảy nến nặng hoặc không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác.
• Methotrexate: Ức chế hệ miễn dịch, dùng cho vảy nến nặng hoặc viêm khớp vảy nến.
• Ciclosporin: Ức chế hệ miễn dịch, dùng cho vảy nến nặng hoặc không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác.
• Thuốc sinh học: Nhắm vào các phần cụ thể của hệ miễn dịch gây viêm, dùng cho vảy nến nặng hoặc viêm khớp vảy nến.

Lưu ý trong quá trình điều trị

Khi bị vảy nến, cần lưu ý một số điều sau để kiểm soát bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống:

• Dưỡng ẩm thường xuyên: Sử dụng kem dưỡng ẩm không mùi, dịu nhẹ để làm mềm da và giảm ngứa.
• Tránh các tác nhân kích thích: Hạn chế tiếp xúc với xà phòng mạnh, nước nóng, hóa chất và các chất tẩy rửa.
• Tắm nước ấm: Tắm nước ấm trong thời gian ngắn giúp làm mềm vảy và giảm ngứa, tránh tắm nước nóng hoặc chà xát mạnh.
• Mặc quần áo thoải mái: Chọn quần áo bằng chất liệu cotton mềm mại, thoáng mát, tránh mặc đồ quá chật hoặc bó sát.
• Bảo vệ da khỏi ánh nắng: Sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF cao hàng ngày để bảo vệ da làn khỏi tác hại của tia UV.
• Giảm stress: Stress làm bùng phát vảy nến, hãy tìm cách thư giãn và kiểm soát căng thẳng bằng các phương pháp như yoga, thiền, tập thể dục.
• Ăn uống lành mạnh: Chế độ ăn giàu rau xanh, trái cây, các loại hạt và cá có thể giúp giảm viêm và cải thiện tình trạng vảy nến. 
• Tập thể dục đều đặn: Vận động giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và giảm stress, có lợi cho việc kiểm soát vảy nến.
• Ngủ đủ giấc: Giấc ngủ đủ 8 tiếng sẽ giúp cơ thể phục hồi và tăng cường hệ miễn dịch.
• Tránh các thói quen có hại: Hút thuốc, uống rượu bia, ăn đồ ăn cay nóng và thực phẩm chế biến sẵn sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh.

Vảy nến là một bệnh da mãn tính cần được chú trọng và điều trị đúng cách. Mặc dù chưa có phương pháp điều trị triệt để, nhưng việc áp dụng các biện pháp điều trị phù hợp và thay đổi lối sống có thể giúp kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tái phát. Nếu bạn hoặc người thân gặp phải căn bệnh này, hãy đến khám bác sĩ ngay để được lập phác đồ điều trị hiệu quả. Từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống và sức khỏe làn da.