Trào Ngược Dạ Dày Là Gì? Giai Đoạn Của Bệnh Và Hướng Điều Trị

Trào ngược dạ dày gây ra các triệu chứng như ợ hơi, ợ chua và cảm giác đau rát, khiến người bệnh cảm thấy rất khó chịu. Hãy cùng khám phá nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết của bệnh, và các phương pháp điều trị hiệu quả được chuyên gia khuyến nghị để giúp bạn ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm như ung thư thực quản.

Trào ngược dạ dày là gì?

Bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) là tình trạng dịch tiêu hóa trong dạ dày thường xuyên chảy ngược lên thực quản. Do dịch này chứa axit, nó có thể gây kích ứng và viêm lớp niêm mạc của thực quản.

Phần lớn người bệnh có thể kiểm soát các triệu chứng khó chịu của GERD thông qua việc thay đổi lối sống và sử dụng các loại thuốc không cần kê đơn. Tuy nhiên, trong những trường hợp nghiêm trọng hơn, bệnh nhân có thể cần đi khám để được kê toa các loại thuốc đặc trị hoặc thậm chí phải can thiệp phẫu thuật để giảm thiểu triệu chứng.

Nguyên nhân gây bệnh

Bệnh trào ngược dạ dày có thể do nhiều yếu tố khác nhau gây ra, ảnh hưởng đến hoạt động của dạ dày và thực quản, dưới đây là những nguyên nhân phổ biến:

• Suy yếu cơ thắt thực quản dưới (LES): Cơ thắt thực quản dưới có nhiệm vụ ngăn dịch axit trào ngược lên thực quản. Khi cơ này yếu hoặc hoạt động không hiệu quả, axit dễ tràn ngược lên thực quản.
• Thoát vị hoành: Khi một phần của dạ dày trượt lên vùng ngực qua cơ hoành, áp lực lên cơ thắt thực quản dưới giảm, làm tăng nguy cơ trào ngược.
• Thừa cân, béo phì: Trọng lượng dư thừa gây áp lực lên dạ dày, làm dịch tiêu hóa dễ trào ngược lên thực quản.
• Thói quen ăn uống: Ăn quá no, ăn đêm hoặc tiêu thụ các thực phẩm kích thích như cà phê, rượu, đồ chiên rán có thể dẫn đến trào ngược.
• Mang thai: Áp lực từ tử cung phát triển đè lên dạ dày và ảnh hưởng đến cơ thắt thực quản dưới, gây trào ngược.
• Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc có thể làm suy yếu cơ thắt thực quản dưới, như thuốc chống viêm, thuốc giãn cơ hoặc thuốc giảm huyết áp.
• Hút thuốc: Nicotine trong thuốc lá làm giảm khả năng hoạt động của cơ thắt thực quản, làm tăng nguy cơ trào ngược.
• Căng thẳng: Căng thẳng và stress có thể làm gián đoạn chức năng tiêu hóa, khiến dạ dày dễ bị trào ngược.

Các giai đoạn của bệnh

Bệnh trào ngược dạ dày – thực quản được phân chia thành 5 cấp độ dựa trên mức độ nghiêm trọng của tình trạng bệnh:

• Cấp độ 0: Lượng axit trào ngược lên thực quản còn ít, chưa gây ra tổn thương đáng kể. Triệu chứng như ợ nóng, ợ hơi xảy ra không thường xuyên và nhẹ, dễ bị nhầm lẫn với hiện tượng sinh lý bình thường.
• Cấp độ A: Đây là giai đoạn bệnh thường được phát hiện. Thực quản bắt đầu bị tổn thương nhẹ do axit dạ dày, gây ra triệu chứng như ợ chua, nóng rát vùng ngực, cảm giác khó chịu hoặc nghẹn khi nuốt.
• Cấp độ B: Triệu chứng trở nên rõ ràng hơn như khó nuốt và nghẹn, do thực quản đã bị viêm. Các vết trợt trên niêm mạc dài hơn 5mm xuất hiện gần nhau hoặc rải rác trên bề mặt niêm mạc thực quản.
• Cấp độ C: Axit trào ngược liên tục gây tổn thương sâu hơn cho thực quản, hình thành loét và nguy cơ phát triển Barrett thực quản. Triệu chứng bao gồm đau tức ngực, ợ nóng, khó nuốt, buồn nôn, thậm chí có thể nôn ra máu.
• Cấp độ D: Đây là giai đoạn nghiêm trọng nhất, khi tổn thương lan rộng khắp thực quản. Các triệu chứng như đau ngực, khó nuốt, ợ nóng diễn ra liên tục, kèm theo sụt giảm sức khỏe thể chất rõ rệt.

Triệu chứng trào ngược dạ dày

Trào ngược dạ dày có nhiều triệu chứng khác nhau, phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh, dưới đây là những dấu hiệu phổ biến:

• Ợ nóng: Cảm giác nóng rát từ vùng dạ dày lên ngực, thậm chí lên đến cổ họng, đặc biệt sau khi ăn hoặc khi nằm xuống.
• Ợ chua: Axit dạ dày trào ngược lên miệng, gây ra vị chua hoặc đắng trong miệng.
• Khó nuốt: Cảm giác nghẹn hoặc vướng khi nuốt thức ăn hoặc nước uống, do thực quản bị viêm và hẹp.
• Đau tức ngực: Đau hoặc khó chịu ở vùng ngực, thường nhầm lẫn với đau tim.
• Buồn nôn: Một số người cảm thấy buồn nôn, thậm chí nôn do axit dạ dày trào ngược lên thực quản.
• Ho khan: Ho kéo dài, đặc biệt là vào ban đêm hoặc khi nằm xuống, do axit kích thích niêm mạc họng.
• Khàn tiếng hoặc đau họng: Trào ngược axit thường xuyên có thể gây viêm dây thanh quản, dẫn đến khàn giọng hoặc đau họng.
• Hơi thở có mùi: Axit dạ dày trào ngược lên thực quản và miệng có thể gây ra hơi thở có mùi hôi.

Trào ngược có gây nguy hiểm không?

Bệnh trào ngược là mối quan tâm của nhiều người và có thể trở nên nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, gây nên các biến chứng nghiêm trọng như:

• Viêm thực quản: Đây là một biến chứng thường gặp khi axit dạ dày liên tục trào ngược lên thực quản hoặc do nhiễm trùng. Viêm thực quản gây cảm giác đau rát, đặc biệt khi nuốt nước bọt hoặc thức ăn.
• Hẹp thực quản: Nếu viêm thực quản không được điều trị kịp thời, có thể dẫn đến loét và hình thành mô sẹo, làm hẹp đường thực quản.
• Barrett thực quản: Một biến chứng nguy hiểm khi các tế bào lót thực quản bị thay đổi, có nguy cơ phát triển thành tiền ung thư. Barrett thực quản thường không có triệu chứng đặc biệt và chỉ có thể được chẩn đoán qua nội soi và sinh thiết.
• Ung thư thực quản: Đây là biến chứng nặng nhất, thường xảy ra ở những người trên 50 tuổi. Các dấu hiệu bao gồm đau sau xương ức, khàn tiếng, sút cân nhanh và khó nuốt.
• Tác động đến hệ hô hấp: Khi axit trào ngược lên đường hô hấp, nó có thể gây ra các vấn đề như viêm phổi, viêm họng, viêm phế quản, với các biểu hiện như thở khò khè, ho mãn tính, và khàn giọng.

Chẩn đoán trào ngược dạ dày

Khi chẩn đoán bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD), bác sĩ sẽ thực hiện khám lâm sàng và một số xét nghiệm sau:

• Nội soi dạ dày: Sử dụng ống nội soi có camera để kiểm tra thực quản và dạ dày, có thể lấy mẫu sinh thiết để kiểm tra biến chứng.
• Chụp thực quản với Barit: Bệnh nhân uống dung dịch Barit để xác định vị trí hẹp hoặc bất thường trong thực quản qua hình ảnh X-quang.
• Đo pH thực quản: Đo mức độ axit trào ngược để xác định tình trạng bệnh, thường áp dụng khi có triệu chứng như đau ngực hoặc ho.
• Đo áp lực thực quản: Đánh giá chức năng cơ vòng thực quản khi nuốt để xác định khả năng hoạt động của cơ này.
• Chụp X-quang hệ tiêu hóa: Bệnh nhân uống dung dịch đặc biệt để làm rõ hình ảnh các bộ phận của hệ tiêu hóa trên phim X-quang, giúp phát hiện vấn đề bất thường.

Điều trị trào ngược dạ dày thực quản

Để giảm triệu chứng cũng như điều trị trào ngược, các bác sĩ, chuyên gia thường khuyên bạn thực hiện thông qua các phương pháp bên dưới đây.

Thuốc điều trị trào ngược

Tùy thuộc vào mức độ triệu chứng và phản ứng của bệnh nhân với các liệu pháp ban đầu, dưới đây là một số loại thuốc phổ biến được sử dụng:

• Thuốc ức chế bơm proton (như Esomeprazole, Lansoprazole, Omeprazole): Đây là nhóm thuốc chính giúp làm giảm lượng axit mà dạ dày sản xuất, từ đó giảm nguy cơ
• trào ngược.
• Thuốc kháng H2 (bao gồm Cimetidine, Famotidine, Ranitidine): Nhóm thuốc này giúp giảm sản xuất axit trong dạ dày, từ đó kiểm soát hiệu quả hơn các triệu chứng trào ngược.
• Thuốc kháng axit: Các thuốc này giúp trung hòa axit có sẵn trong dạ dày, tuy nhiên, có thể gây ra một số tác dụng phụ như tiêu chảy hoặc táo bón.
• Thuốc tăng nhu động ruột: Những loại thuốc này hỗ trợ quá trình tiêu hóa, giúp dạ dày rỗng nhanh hơn và giảm thiểu axit trào ngược lên thực quản. Tuy nhiên, chúng có thể gây ra triệu chứng như tiêu chảy, buồn nôn và lo âu.
• Erythromycin: Là một loại kháng sinh có tác dụng kích thích hoạt động của dạ dày và ruột, giúp cải thiện quá trình tiêu hóa.

Phẫu thuật

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể đề xuất phẫu thuật như một giải pháp điều trị trào ngược dạ dày, bao gồm:

• Phẫu thuật mổ hở: Trong phương pháp này, bác sĩ sẽ khâu phần trên của dạ dày quanh thực quản. Điều này giúp tăng áp lực tại phần dưới của thực quản, từ đó ngăn chặn hiện tượng trào ngược.
• Thủ thuật nội soi: Phương pháp này bao gồm việc thực hiện khâu nội soi để siết chặt cơ vòng thực quản dưới. Ngoài ra, bác sĩ có thể sử dụng tần số vô tuyến và nhiệt để tăng cường độ chặt của cơ vòng, giúp giảm thiểu tình trạng trào ngược.

Trào ngược dạ dày có thể được chữa khỏi hoàn toàn nếu người bệnh áp dụng đúng phương pháp và kiên trì theo đuổi liệu trình điều trị. Do đó, ngay khi xuất hiện các triệu chứng bất thường, hãy thăm khám bác sĩ để được tư vấn và hướng dẫn điều trị phù hợp, giúp giảm thiểu nhanh chóng những đau đớn và khó chịu mà bệnh mang lại.