Viêm Amidan Là Gì? Nguyên Nhân Và Cách Điều Trị Bệnh

Viêm amidan là căn bệnh thường gặp của đường hô hấp mà rất nhiều người mắc phải, đặc biệt là trẻ nhỏ. Căn bệnh này tuy ảnh hưởng đến tính mạng nhưng các triệu chứng vẫn gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, cách phòng ngừa và điều trị viêm amidan hiệu quả để bảo vệ sức khỏe của bạn và gia đình.

Viêm amidan là gì?

Viêm amidan là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở amidan, hai khối mô bạch huyết nằm ở phía sau cổ họng. Amidan đóng vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch, giúp chống lại các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn và virus. Tuy nhiên, đôi khi chính amidan cũng có thể bị nhiễm trùng, gây ra viêm amidan.

Viêm amidan được chia thành các dạng bao gồm:

• Viêm amidan cấp tính: Xảy ra đột ngột và thường kéo dài từ vài ngày đến hai tuần. Nguyên nhân thường do người bệnh bị nhiễm virus hoặc vi khuẩn.
• Viêm amidan mạn tính: Là tình trạng viêm amidan kéo dài hoặc tái phát nhiều lần trong năm. Nguyên nhân có thể do nhiễm trùng kéo dài, amidan có cấu trúc bất thường hoặc các yếu tố khác như dị ứng, trào ngược dạ dày thực quản.
• Viêm amidan hốc mủ: Là biến chứng của viêm amidan cấp tính hoặc mạn tính, khi các hốc amidan bị nhiễm trùng và tích tụ mủ. 

Dấu hiệu nhận biết

Triệu chứng nhận biết bị viêm amidan bao gồm:

• Đau họng: Thường là đau họng dữ dội, đặc biệt khi nuốt hoặc nói chuyện.
• Sốt: Người bệnh có thể bị sốt cao, lên đến 39-40 độ C.
• Sưng amidan: Amidan sưng to, đỏ và có thể có các mảng trắng hoặc vàng.
• Hơi thở hôi: Do sự tích tụ của vi khuẩn và mủ trên amidan.
• Sưng hạch bạch huyết ở cổ: Các hạch bạch huyết ở cổ có thể sưng và đau khi chạm vào.
• Khó nuốt: Do amidan sưng to gây cản trở đường thở.
• Mệt mỏi, chán ăn: Cơ thể cảm thấy mệt mỏi và không muốn ăn uống.
• Đau đầu, đau tai: Đôi khi có thể kèm theo đau đầu hoặc đau tai.
• Thay đổi giọng nói: Giọng nói có thể bị khàn hoặc nghẹt mũi.

Nguyên nhân gây bệnh

Viêm amidan có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, chủ yếu là do nhiễm trùng:

Nhiễm virus:

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm amidan, đặc biệt là ở trẻ em. Các loại virus thường gặp bao gồm: Virus cảm lạnh thông thường, virus cúm, virus Epstein-Barr (gây bệnh bạch cầu đơn nhân),…

Nhiễm vi khuẩn:

Vi khuẩn Streptococcus nhóm A là nguyên nhân thường gặp nhất gây viêm amidan do vi khuẩn. Các loại vi khuẩn khác cũng có thể gây viêm amidan, nhưng ít phổ biến hơn.

Các yếu tố nguy cơ khác:

• Hệ miễn dịch suy yếu: Khi hệ miễn dịch suy yếu, cơ thể dễ bị nhiễm trùng hơn, bao gồm cả viêm amidan.
• Tiếp xúc với người bệnh: Viêm amidan có thể lây truyền qua đường hô hấp, do đó tiếp xúc gần với người bệnh làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Vệ sinh răng miệng kém: Vệ sinh răng miệng không đúng cách tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và gây viêm amidan.
• Dị ứng: Người bị dị ứng có thể bị viêm amidan do phản ứng viêm trong cơ thể.
• Trào ngược dạ dày thực quản: Axit dạ dày trào ngược lên cổ họng có thể gây kích ứng và viêm amidan.
• Ô nhiễm môi trường: Tiếp xúc với khói bụi, hóa chất độc hại có thể làm tăng nguy cơ viêm amidan.
• Hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm suy yếu hệ miễn dịch và kích thích niêm mạc họng, tăng nguy cơ viêm amidan.

Viêm amidan gây nguy hiểm không?

Viêm amidan có thể nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. Mặc dù đa số các trường hợp viêm amidan là cấp tính và có thể tự khỏi sau vài ngày. Nhưng trong một số trường hợp nó có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, gây ảnh hưởng đến sức khỏe và cuộc sống của người bệnh.

Dưới đây là những biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. 

• Áp xe quanh amidan: Biến chứng xảy ra khi nhiễm trùng lan rộng ra các mô xung quanh amidan, tạo thành một ổ mủ lớn. Áp xe quanh amidan có thể gây đau dữ dội, khó nuốt, khó thở, sốt cao và cần phải được điều trị kịp thời.
• Viêm amidan hốc mủ mạn tính: Viêm amidan kéo dài hoặc tái phát nhiều lần dẫn đến tình trạng viêm mạn tính. Các triệu chứng bao gồm hơi thở hôi, đau họng âm ỉ, khó chịu ở cổ họng.
• Phì đại amidan: Amidan sưng to quá mức gây khó thở, đặc biệt là khi ngủ, dẫn đến ngưng thở khi ngủ và các vấn đề về sức khỏe khác
• Viêm khớp cấp: Nhiễm khuẩn từ amidan có thể lan đến các khớp, gây đau, sưng và hạn chế vận động.
• Viêm cầu thận cấp: Nhiễm khuẩn có thể ảnh hưởng đến thận, gây viêm cầu thận, có thể dẫn đến suy thận nếu không được điều trị.
• Sốt thấp khớp: Biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến tim, khớp và các mô khác, có thể gây tổn thương vĩnh viễn.
• Nhiễm trùng huyết: Trong trường hợp hiếm gặp, nhiễm trùng từ amidan lan vào máu, gây nhiễm trùng huyết, một tình trạng đe dọa tính mạng.
• Viêm tai giữa: Nhiễm trùng có thể lan từ amidan đến tai giữa, gây đau tai, sốt và giảm thính lực.
• Viêm xoang: Viêm amidan làm tăng nguy cơ viêm xoang do tắc nghẽn đường thở.
• Ngưng thở khi ngủ: Amidan sưng to sẽ gây tắc nghẽn đường thở, dẫn đến ngưng thở khi ngủ và các vấn đề sức khỏe khác.

Phương pháp chẩn đoán

Chẩn đoán viêm amidan thường dựa trên các bước sau:

• Hỏi bệnh: Bác sĩ hỏi về các triệu chứng và tiền sử bệnh của bạn.
• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra cổ họng của bạn bằng đèn và dụng cụ chuyên dụng để quan sát amidan.
• Xét nghiệm: Bao gồm Test nhanh liên cầu khuẩn, nuôi cấy vi khuẩn và xét nghiệm máu.
• Chẩn đoán hình ảnh: Chụp X-quang để đánh giá mức độ tắc nghẽn đường thở hoặc phát hiện các biến chứng như áp xe quanh amidan.

Điều trị viêm amidan

Viêm amidan có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau, tùy thuộc vào nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.

Điều trị tại nhà:

• Súc miệng bằng nước muối: Pha 1/2 thìa cà phê muối vào 250ml nước ấm. Súc miệng nhiều lần trong ngày, đặc biệt là khi thức dậy, sau khi ăn và trước khi đi ngủ.
• Uống trà gừng với mật ong: Thái lát hoặc giã nhỏ một củ gừng tươi, cho vào cốc nước sôi, hãm khoảng 5-10 phút. Thêm một thìa mật ong vào cốc trà, khuấy đều và uống khi còn ấm.
• Uống nước chanh với mật ong: Vắt nửa quả chanh vào cốc nước ấm, thêm một thìa mật ong, khuấy đều và uống.
• Súc miệng bằng nước lá trà xanh: Đun sôi một nắm lá trà xanh với nước, để nguội và dùng để súc miệng nhiều lần trong ngày.

Điều trị bằng thuốc:

• Thuốc giảm đau và hạ sốt không kê đơn: Bao gồm các loại thuốc paracetamol hoặc ibuprofen để giảm đau và hạ sốt.
• Kháng sinh: Được chỉ định khi viêm amidan do nhiễm khuẩn, đặc biệt là do vi khuẩn Streptococcus nhóm A.
• Thuốc chống viêm: Giúp giảm đau và sưng amidan.

Phẫu thuật cắt amidan:

Phẫu thuật cắt amidan được dùng trong trường hợp:

• Viêm amidan tái phát nhiều lần (từ 5-7 lần/năm) mặc dù đã điều trị nội khoa.
• Viêm amidan gây biến chứng như áp xe quanh amidan, viêm tai giữa, viêm xoang,…
• Amidan quá to gây tắc nghẽn đường thở, ảnh hưởng đến giấc ngủ và sức khỏe.
• Nghi ngờ ung thư amidan.

Phòng ngừa viêm amidan

Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa viêm amidan hiệu quả:

• Rửa tay thường xuyên đặc biệt là trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh và sau khi tiếp xúc trực tiếp với người bệnh.
• Đánh răng và súc miệng hàng ngày giúp loại bỏ vi khuẩn trong khoang miệng, ngăn ngừa nhiễm trùng.
• Sử dụng khăn giấy hoặc khuỷu tay để che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, tránh lây lan vi khuẩn cho người khác.
• Bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng, đặc biệt là vitamin C và kẽm.
• Tập thể dục thường xuyên để giúp tăng cường hệ miễn dịch và sức khỏe tổng thể.
• Ngủ đủ giấc và đi ngủ sớm, vì giấc ngủ giúp cơ thể phục hồi và tăng cường sức đề kháng.
• Stress có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, hãy tìm cách thư giãn và quản lý căng thẳng hiệu quả.
• Hạn chế tiếp xúc với người bị viêm amidan hoặc các bệnh lý nhiễm trùng đường hô hấp khác.
• Không dùng chung đồ dùng cá nhân như cốc uống nước, thìa đũa, bàn chải đánh răng, khăn mặt,…
• Tránh tiếp xúc với các loại khói bụi, khói xe, khói thuốc lá và các chất kích thích khác.
• Mặc đủ ấm khi thời tiết trở lạnh, đặc biệt là vùng cổ và ngực.
• Tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột, tốt nhất không nên đi ra ngoài ngay sau khi tắm hoặc ở trong phòng điều hòa quá lạnh.
• Uống nước ấm giúp làm ấm cổ họng và giảm nguy cơ viêm nhiễm.

Viêm amidan không chỉ gây khó chịu mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Vì vậy, người bệnh cần chủ động phòng ngừa và điều trị kịp thời để tránh gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào của viêm amidan, hãy đến gặp bác sĩ ngay để được thăm khám và áp dụng phương pháp chữa trị phù hợp.